Deizm, genel olarak, tanrının var olduğunu ancak dinlerin ortaya çıkardığı kitapları ve öğretileri reddeden bir inanç sistemidir. Deistlere göre, tanrı evreni yaratmış ve doğa yasalarını belirlemiştir, ancak daha sonra insan müdahalesine ihtiyaç duymaz veya müdahale etmez. Deizm, genellikle akıl, doğa ve bilim temelinde bir tanrı inancını benimser.
Deistler, genellikle dini dogmaları reddederler ve tanrının varlığını daha çok mantık ve doğa yasalarının varlığı üzerine kurarlar. Deizm, özellikle 17. ve 18. yüzyıllarda Aydınlanma dönemi düşünürleri arasında yaygınlaşmıştır. Aydınlanma düşünürleri, bilimsel yöntemin ve akıl yürütmenin vurgulanmasıyla birlikte, geleneksel dini dogmaların sorgulanmasını teşvik etmişlerdir.
Deizmin temel özellikleri şunlar olabilir:
- Tanrı İnancı: Deistler, evrenin bir yaratıcısı olduğuna inanırlar. Ancak bu tanrı, genellikle doğa yasalarının işleyişine müdahale etmez.
- Dinlerin Reddi: Deistler, genellikle tüm dinleri ve dini kitapları reddederler. Tanrı ile birey arasındaki ilişkinin kişisel ve doğrudan olduğunu savunurlar.
- Akıl ve Bilim: Deizm, akıl ve bilimin önemini vurgular. Tanrı’nın varlığı, akıl ve doğa yasalarının gözlemlenmesiyle anlaşılabilecek bir gerçektir.
- Tanrı’ya Karşı Sorumluluk: Deistler, bireylerin etik ve ahlaki sorumluluklarını tanrıya karşı değil, topluma ve kendi vicdanlarına karşı taşıdıklarına inanırlar.
Deizmin içinde farklı düşünce akımları ve yorumlar bulunabilir, bu nedenle deistler arasında geniş bir çeşitlilik gözlemlenebilir. Deizm, dinlere eleştirel bir yaklaşım getiren ve bilimsel düşünceyi ön plana çıkaran bir dünya görüşü olarak öne çıkar.
